Kolonoskopi İşlemi Nedir?

 

Kolonoskopi Kalın bağırsak, Anüs ve İnce bağırsağın yaklaşık son 10-15 cm’lik parçasının iç tabakasını direkt görerek incelenmesine ve gerekli durumlarda tedavi amaçlı girişime olanak sağlayan bir invaziv görüntüleme yöntemidir. Bu işlem, tanısal, takip ve tedavi amaçlı işlemleri yapmaya izin veren uç kısmından ışık kaynağı, biyopsi kanalı ve mikro kamera bulunan ince, yumuşak ve bükülebilen yaklaşık 150- 170 cm arası uzunluğa ve 1,1- 1,3 cm çapa sahip tüp şeklinde bir alet yardımıyla yapılmaktadır. Kolonoskopların uç kısmında yer alan bir başka açıklık da, hava su kanalının ağzıdır. Girilen organın lümen açılımını temin etmek için, hava kanalından lümene hava verilir. Su kanalı ise, aletin görüntüsünü bozan bir kirlenmede, merceği ya da küçük mukozal kirlenmeleri yıkamak için su fışkırtmakta kullanılır. Kolonoskopi işlemi hasta sol yan ve hafif karın üzerine yatacak, sağ bacak karına çekilerek hastaya pozisyon verilerek başlanmaktadır. İşlemin temel prensipi kalın bağırsak içerisine hava verilerek, Kolonoskopun bağırsak içerisinde ilerletilmesidir. İşlem süresi bağırsağın uzunluğu ve yapısına göre değişmekle birlikte ortalama 15-45 dk. arasında değişmektedir.

Kalın bağırsak uzunluğu kişinin boy, kilo, yapısal nedenlere bağlı olarak, farklı uzunluğa sahip olmakla beraber, ortalama yaklaşık 150- 200 cm arasında değişmektedir. Kalın bağırsak 6 bölümden oluşmaktadır.

1. Çekum (Apendiks dâhil)

2. Asendan Kolon

3. Transvers Kolon

4. Desendan Kolon

5. Sigmoid Kolon

6. Rektum

Kolonoskopi işlemini yüksek kalitede yapıla bilmesi ve raporlanması için belirli şartlar temin edilmelidir. Her şeyden önce,  tam bağırsak temizliği yapılması gerekmektedir. İkinci olarak Kalın bağırsağın yukarıda belirtilen bölümlerine ek olarak İnce bağırsakla Kalın bağırsağın birleşen kısmının  (İleoçekal valve) ve İnce bağırsağın son 10-15 cm’lik parçasının titiz ve dikkatlice incelenmesi gerekmektedir.

2. Ne zaman Kolonoskopi yapmalıyız?

Kolonoskopi semptomatik (klinik bulgu veya aktif şikâyet) durumlarda her zaman yapılmalıdır. Bunun dışında aktif şikâyeti olmayan hastalarda da kontrol amacıyla yapılması önerilir. Özellikle, kabaca söylemek gerekirse 60 yaş ve üzeri daha önce hiç kolonoskopi yapılmamış kişilerde tarama amaçlı kolonoskopi yapılması önerilir. Bunun dışında kendisinde aktif şikâyet olmayan, fakat 1. dereceli ve yakın akrabalarda Kalın bağırsak kanseri öyküsü olan kişilerinde daha erken dönemde kolonoskopi yapılması önerilmektedir. Bazı genetik geçiş yapma potansiyeli yüksek olan kalın bağırsak kanser tiplerinde, hatta 25-30 yaşlarından başlayarak kolonoskopi ile takip yapıla bilmektedir.

Bunun dışında kolonoskopi aşağıda belirtilen bulgu ve durumlarda yapılması elzemdir;

1. 50 yaş üzeri Rektal kanama durumu (Benign hastalık kliniği görülse de olası malign hastalığı atlamamak için)

2. Semptomlar: Rektal kanama, Tuvalet Alışkanlıkların değişmesi, Defekasyon sonrası tam rahatlayamama (Tenesmus)

3. Semptomları bulunan hastalarda kliniğinin belirlenemediği ve radyolojik bulguların sonuç vermemesi durumu

4. Sebebi belirlenemeyen Karın ağrısı

5. Gizli kanama odağı veya anemi etiyolojisinin belirlenmesi; açık kanamada, lezyonun yeri belirlenmesi.

6. Ciddi organik hastalıkların göstergesi olabilecek iştahsızlık, halsizlik, zayıflama, bağırsak alışkanlığında değişme gibi belirti ve bulguların açıklanması.

7. Sebebi belirlenemeyen sürekli ishal

8. Radyolojik olarak kalın bağırsak duvarında kalınlaşma gibi şüpheli durumların varlığı.

Kolonoskopi sadece tanısal amaçlı değil tedavi ve takip amaçlıda yapılmaktadır.

Tedavi amaçlı aşağıda belirtilen durumlarda yapmaktayız:

1. Kalın bağırsak kanser nedeniyle ameliyat olmuş ve anastomoz darlıkları durumunda, anastomozu genişletmek

2. Kalın bağırsak kanamalarında kanamayı durdurmak, Hemostaz.

3. Bağırsaktan yabancı cisim çıkarılması.

4. Poliplerin alınması, Polipektomi.

Takip amaçlı Kolonoskopi aşağıda belirtilen durumlarda yapılmaktadır:

1. Kalın bağırsak kanseri nedeniyle ameliyat olmuş hastaların, yeni gelişebilecek veya kanserin nüksünün takibi amaçlı

2. Polipektomi yapılmış hastalarda, yeni polip gelişimi veya tekrar gelişe bilmesi nedeniyle takip.

3. İnflamatuar bağırsak hastalarında displazi dediğimiz yani kansere çevrilme potansiyel durumunun teyit edilmesi.

3. Kolonoskopi işlemine hazırlık için neleri bilmeliyiz?

İşlemin güvenliği ve kaliteli yapılası için olmazsa olmaz aşama bağırsak temizliğidir. Genellikle biz pratiğimizde hazırlık için diyet ve temizlik için lavman dediğimiz ilaçları kullanarak hazırlığımızı yapıyoruz. İşlemin planlandığı günün 2 gün öncesinde diyet, bir gün öncesinde ise reçete edilen ilaçların kullanılması gerekmektedir. Diyet gününde posasız yiyecekler, tanesiz çorba, su, çay, meyve suyu, yoğurt önermekteyiz. Katı yiyecek kesinlikle önermiyoruz. İşlemden bir gün önce ise reçete edilen ilaçlar kullanılmalı ve sadece su çay, meyve suyu (özellikle berrak özelliğe sahip meyve suları) önerilmekte. İşlem öncesi gece saat 12:00 den sonra ağızdan herhangi bir yiyecek veya içecek alınmamalıdır. İleri yaş ve Diyabet gibi ek hastalıkları olan kişilerde gerekli durumlarda bir gün öncesinde hastaneye yatırılarak damar yoluyla beslenme yapılarak temizlik yapılması önerilmektedir.

4. Sürekli Kullandığım ilaçları nasıl yönetelim?

Kolonoskopi işlemi invaziv bir işlem olduğundan işlem öncesi tüm kullandığınız ilaçlar doktorunuza belirtilmelidir. İşlem sırasında olası polipektomi veya üst düzey invaziv işlem gereksinimi ola bildiğinden, özellikle kan sulandırıcı dediğimiz Anti Koagülan ilaçların yönetimi önem taşır. Yüksek komorbiteye sahip kalp ve damar hastalıklar öyküsü olan hastalarda gerekli durumlar hastanın işlem öncesi kardiyolog tarafından görülmesi ve ilaç yönetimi için konsültasyon yapılmalıdır. Bunun dışında oral yolla kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar kabaca işlemden 5-7 gün öncesinde stoplanması önerilmektedir.

5. İşlem gününe nasıl gelmeliyiz?

Hastanemizde kolonoskopi işlemi diğer invaziv işlemlerde olduğu gibi hastalarımızın uyuyarak yani, sedoanaljezi ile yapıldığından, hastalarımızın az bir yetişkin refakatçı ile gelmelidir. Yürüme engelli ve diğer yardım gerekli durumlarda iki refakatçı olması önerilir. Yakını bulunamayan veya olmayan hastalarda işlem sonrası en az 4-5 saat dinlenme odasında takipte kalmayı kabul eden hastalara işlem yapmaktayız. İşlem günü üzerinizde herhangi bir metal eşya olmaması ve işlem sırasında kaplama dişler varsa, hastanın yakınına teslim edilmesi gerekir.

6. Kolonoskopi sonrasında neler yapmalıyız?

Kolonoskopi işlemimiz sedoanaljezi ile (yani hasta uyuyarak, hiç bir şey hissetmeyerek) yapıldığından işlem sonrası en 30-40 dk. dinlenme veya uyanma odasında takip edilmelidir. Hastamıza işlemden en erken 2 saat sonra su, 4 saat sonra eğer bulantı kusması yoksa çorba içebileceğini ve akşam ise katı yiyecek yiyebileceğini belirtiyoruz. İşlem sonrası gün evde dinlenmesi ve çalışma yapılmaması önerilir.

7. Kolonoskopi işleminin riskleri?

Kolonoskopi işlemi sırasında oluşabilecek komplikasyonlar işlemin kendisinde ve yapılan sedoanaljeziye bağlı olarak gelişebilmektedir. Genellikle bu komplikasyon nadiren oluşabilmektedir. Sedonaljeziye bağlı gelişen komplikasyonlar solunum ve kalple ilgili komplikasyonlar olarak vurgulaya biliriz ki bu durumlar özellikle yüksek riskli ek hastalıkları olan hastalarda izlene bilmektedir. Kolonoskopi işlemine özgül komplikasyonlar en yaygın olan Kanama ve Perforasyon dediğimiz kalın bağırsağın delinmesidir. Komplikasyon her zaman oluşa bilmekteyken, önemli olan komplikasyonun oluştuğunu belirlemek, gözden kaçırmamak ve tedavisini düzenlemektir.

Genel Cerrahi Op. Dr. Khayal ASLANOV